Οι άνθρωποι που δημιουργούν ιστορία, δεν έχουν χρόνο να τη γράψουν

Ο Κώστας Μπίρης γεννήθηκε το 1899 στο Κάιρο, αλλά μεγάλωσε στην Κάρυστο και τη Χαλκίδα όπου εργαζόταν ο εμπειρικός μηχανικός πατέρας του. Από τους πρώτους αποφοίτους της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ το 1921.
Εργάστηκε κοντά στον καθηγητή του Ernest Hébrardστον σχεδιασμό του ιστορικού πυρήνα της Θεσσαλονίκης –μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917- και στην Επιτροπή Σχεδίου της Αθήνας. Στην αρχή της σταδιοδρομίας του εργάζεται και ως ελεύθερος επαγγελματίας.
Το 1925 (μετά τη συμμετοχή του στη Μικρασιατική εκστρατεία) διορίστηκε Τμηματάρχης Σχεδίου Πόλεως στο Δήμο Αθηναίων, και αργότερα προήχθη και σε Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, θέση που διατήρησε έως το 1965. Υπήρξε από τους σημαντικότερους ερευνητές της ιστορίας της πόλης των Αθηνών και της πολεοδομικής εξέλιξής της. Συνέγραψε 20 περίπου μελέτες και βιβλία και πάνω από 800 άρθρα, τα οποία ο ίδιος χώριζε σε Αθηναϊκά και Ιστορικά-Ηθογραφικά.
Ενδεικτικά αναφέρονται «Τα πρώτα σχέδια των Αθηνών, ιστορία και ανάλυσίς των» (1933), «Αθηναϊκαί Μελέται», τρία τεύχη (1938-1940 ), «Αι εκκλησίαι των Παλαιών Αθηνών» (1940), «Τοπωνυμικά των Αθηνών» (1945) και «Αι Τοπωνυμίαι της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών» (1971), «Σχέδιον Ανασυγκροτήσεως της Πρωτευούσης» (1946), «Ιστορία του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου» (1957), «Τα Αττικά του Εβλιά Τσελεμπή. Αι Αθήναι και τα περίχωρά των κατά τον 17ον αιώνα» (1959), «Σταμάτιος Κλεάνθης» (1959) και «Αι ψευδοαναστηλώσεις των Μνημείων μας» (1960). Στο δίτομο έργο του «Για την σύγχρονη Αθήνα. Μελέτες και Αγώνες» (1958) περιλαμβάνονται άρθρα και δημοσιεύσεις του σε εφημερίδες και περιοδικά. Το έργο του «Αι Αθήναι» αποτελεί την πρώτη ουσιαστική έρευνα της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας.


Το 1938 διοργάνωσε, μαζί με τον H.Johannes, μία έκθεση με φωτογραφίες και αποτυπώσεις των σπουδαιότερων κτηρίων του αθηναϊκού κλασικισμού. Το λεύκωμα που τη συνόδευε αποτελεί σήμερα ανεκτίμητη μαρτυρία για το αστικό κτήριο του 19ου αιώνα.


Το 1966 ο Δήμος Αθηναίων, αναγνωρίζοντας την προσφορά του Κώστα Μπίρη στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της πόλης, του πρότεινε και τύπωσε δημοσία δαπάνη το βιβλίο του Αι Αθήναι: Από τον 19ον εις τον 20ον αιώνα, στο οποίο παρουσιάζονται αποσπάσματα από προηγούμενες μελέτες του μαζί με επιπλέον αναλύσεις για κτίρια και περιοχές των Αθηνών. (Σημείωση: τα πρακτικά της συνεδρίασης, υπάρχουν ως εισαγωγή στην πρώτη έκδοση του βιβλίου)
Πέθανε στην Αθήνα στις 15 Δεκεμβρίου 1980.
Βιβλία, μελέτες και πονήματα
1933, Τα πρώτα σχέδια των Αθηνών: ιστορία και ανάλυσίς των
1940, Αι εκκλησίαι των παλαιών Αθηνών
1942, Οι γύφτοι : μελέτη λαογραφική και εθνολογική
1945, Τοπωνυμικά των Αθηνών
1946, Σχέδιον ανασυγκροτήσεως της Πρωτευούσης
περιέχει το σχέδιο για την δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου στις περιοχές Ακροπόλεως, Πλάκας, Δημοσίου Σήματος, Ιεράς Οδού.
1952, Ιστορία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου: αι σχολαί, οι καθηγηταί, οι ευεργέται, τα κτιρία
1954, Ρώμ και γύφτοι: εθνογραφία και ιστορία των τσιγγάνων
1957, Ιστορία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου: μέχρι της ιδρύσεως των ανωτάτων σχολών
1959, Τα Αττικά του Εβλιά Τσελεμπή: αι Αθήναι και τα περίχωρα των κατά τον 17ον αιώνα
1960, Αρβανίτες οι Δωριείς του νεότερου Ελληνισμού: ιστορία των Ελλήνων Αρβανιτών
1962, Ο Απόστολος Παύλος εν Αθήναις
1966, Αι Αθήναι: Από τον 19ον εις τον 20όν αιώνα
1971, Αι Τοπονυμίαι της Πόλεως και των Περιχώρων των Αθηνών - Η Μετονομασία των Οικισμών