Στο φαράγγι της Αρχάμπολης

Στην περιοχή του Καφηρέα, στη βορειοδυτική Καρυστία της Εύβοιας, ανάμεσα στα χωριά Θύμι και Ευαγγελισμός βρίσκεται η χαράδρα της Χαρχάμπολης ή Αρχάμπολης, ένα εντυπωσιακό, αλλά άγριο τοπίο. 

Στην περιοχή ήταν ορατά αρχαία λείψανα μεγάλου μεγέθους, που πιθανόν αποτελούσαν ενιαίο και οργανωμένο οικιστικό σύνολο, το οποίο τοποθετείται χρονολογικά από την κλασική περίοδο μέχρι και τον 1ο αι. π.Χ., αν και λιγοστά στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η πρώτη κατοίκηση ανάγεται στην αρχαϊκή εποχή.

Η ιστορία του οικισμού αυτού καθώς και το όνομά του δεν είναι γνωστά. Από τα ευρήματα συνάγεται ότι κατά την κλασική περίοδο τμήμα των αρχιτεκτονικών λειψάνων ανήκε σε λατρευτικό χώρο. Στον 4ο-3ο αι. π.Χ. στη θέση υπήρχε οργανωμένο κτηριακό συγκρότημα, μια αγροικία με μεταλλευτική κυρίως δραστηριότητα. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και από την εύρεση μια πλαγιάς καλυμμένης από σκωρίες σιδήρου, κατάλοιπα καύσης, αλλά και ένα καμίνι εκκαμίνευσης σιδήρου. Άλλα κτήρια σε διπλανό χώρο τοποθετούνται χρονολογικά στην ύστερη ελληνιστική περίοδο και συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται και στα ρωμαϊκά χρόνια. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, άγνωστο πότε ακριβώς, φαίνεται ότι ο χώρος εγκαταλείφθηκε. Ο λόγος της εγκατάλειψης δεν είναι γνωστός, η ύπαρξη όμως ενός διαμελισμένου σκελετού και άλλων οστών άτακτα ριγμένων μέσα σε ένα κτήριο οδηγεί στην υπόθεση ότι η εγκατάλειψη έγινε βίαια, ίσως έπειτα από καταστροφικό σεισμό ή εχθρική εισβολή. Από την ιστορία είναι γνωστό ότι η περιοχή αυτή είχε λεηλατηθεί από το Μιθριδάτη και από πειρατές το 80 π.Χ. 

Τα οικοδομικά λείψανα που ανασκάφηκαν στην Αρχάμπολη ταυτίσθηκαν από τον Αμερικανό αρχαιολόγο D. Keller με την αρχαία πόλη Αιγές, που αναφέρει ο Όμηρος. Ο ίδιος ερευνητής σε δημοσίευσή του πριν από την έναρξη της ανασκαφικής έρευνας έκανε λόγο για τα σπήλαια που υπάρχουν στη χαράδρα και για τη λατρεία του Διονύσου σε αυτά. Στην ευρύτερη περιοχή όμως του Καφηρέα αναφέρονται από τις αρχαίες πηγές διάφορες πόλεις, αλλά και λοιμοκαθαρτήριο, καθώς και ένα ιερό σπήλαιο. Αυτό που πρέπει να διερευνηθεί και να διασαφηνισθεί είναι, αν η Αρχάμπολη αποτέλεσε οργανωμένη πόλη ή απλώς ένα μικρό οικισμό μεταλλωρύχων, στον οποίο ήταν εγκατεστημένοι και δούλοι εργάτες. 

Αν και περιηγητές του 19ου αιώνα κάνουν αναφορές για την περιοχή και μιλούν για έναν ενδιαφέροντα και σπουδαίο χώρο, ωστόσο αυτός παρέμεινε άγνωστος στους περισσότερους αρχαιολόγους. Την περιοχή επισκέφθηκε το 1972 ο Άγγελος Χωρέμης, ενώ περίπου 15 χρόνια αργότερα (1986) το χώρο ερεύνησε και ο Αμερικανός αρχαιολόγος D. Keller. Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε το 1989 υπό την αιγίδα της ΙΑ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, φέρνοντας στο φως τα σημαντικά αρχιτεκτονικά λείψανα.

Πως θα πάτε στο Φαράγγι Αρχάμπολης

Ο δρόμος είναι άσφαλτος για το μισό της διαδρομής, ενώ ο συνολικός χρόνος που απαιτείται μέχρι το Θύμι είναι 2 ώρες. 

Μόλις περάσουμε το Θύμι, 150μ. περίπου μετά από το τελευταίο σπίτι του οικισμού, υπάρχει κατηφορικός χωματόδρομος στα δεξιά, που οδηγεί στα Μπαλέϊκα. 

Τα Μπαλέϊκα είναι συνοικία από τρία-τέσσερα σπίτια, όπου εκεί τελειώνει ο δρόμος. 

Το μονοπάτι για την Αρχάμπολη ξεκινά από την πίσω αριστερή πλευρά του πρώτου σπιτιού που θα συναντήσουμε.

Υπάρχουν σήματα αλουμινίου στα δέντρα (κόκκινο-λευκό) καθώς και κόκκινο χρώμα στις πέτρες. 

Το μονοπάτι διασχίζει κάθετα το ρέμα, που περνά δεξιά από τον οικισμό και αρχίζει να ανηφορίζει στην απέναντι όχθη. 

Μετά από λίγο το παλιό μονοπάτι διακλαδίζεται (διασταύρωση).

Εμείς ακολουθούμε το αριστερό και όχι αυτό που συνεχίζει ευθεία προς τα επάνω. 

Μετά 150μ. συναντούμε δεύτερη διασταύρωση μονοπατιών και πηγαίνουμε δεξιά. 

Η πορεία του μονοπατιού είναι παράλληλη στη ρεματιά και έχουμε θέα τον οικισμό Μπαλέϊκα στα αριστερά μας.

Μετά 500μ. περπάτημα και αφού περάσουμε ένα μεγάλο πλάτανο, που από την ρίζα του αναβλύζει λίγο νερό, φθάνουμε σε εντυπωσιακά κάθετα βράχια, που στη βάση τους υπάρχει πέτρινο μαντρί. 

Από εδώ και πέρα το μονοπάτι βγαίνει από την ρεματιά, συνεχίζοντας με θέα το Αιγαίο από τα αριστερά μας και με κάθετα βράχια από τα δεξιά μας.

Από το σημείο αυτό χρειαζόμαστε πορεία περίπου είκοσι λεπτών μέχρι να φτάσουμε στην παραλία της Αρχάμπολης, την οποία από ένα σημείο και μετά τη βλέπουμε από ψηλά.

Όταν φτάσουμε στο εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου το μονοπάτι διακλαδίζεται και πάλι. 

Αριστερά πηγαίνουμε στη μαγευτική παραλία της Αρχάμπολης, ενώ η δεξιά διαδρομή οδηγεί στο φαράγγι της Αρχάμπολης. 

Η πορεία για το φαράγγι δεν είναι εύκολη, γιατί το μονοπάτι έχει κλείσει σε πολλά σημεία από τη βλάστηση. 

Από το εξωκλήσι συνεχίζουμε για 15' περίπου στη δεξιά πλευρά του φαραγγιού και φτάνουμε σε βραχώδη περιοχή. 

Στο σημείο αυτό κατεβαίνουμε στην κοίτη του χειμάρρου, ακολουθώντας τα κόκκινα σήματα και περνάμε στην απέναντι όχθη, όπου το μονοπάτι συνεχίζοντας περνά μέσα από βαθμίδες, που παλιά καλλιεργούσαν σιτηρά και ελιές.

Εμείς σταματούμε την πορεία μας αφού φτάσουμε σε παλιό αλώνι μετά από μία ώρα περίπου. 

Ο συνολικός χρόνος για να διασχίσει κανείς όλο το φαράγγι υπολογίζουμε ότι είναι 4-5 ώρες.