Καταπέλτης για την κωλυσιεργία της πολιτείας στο θέμα του εξασθενούς χρωμίου είναι ο Συνήγορος του Πολίτη που ζητά την άμεση θέσπιση ορίων στο πόσιμο νερό ενώ προειδοποιεί ότι το καρκινογόνο στοιχείο βρίσκεται και σε πολλές άλλες, πέραν του Ασωπού, της Μεσσαπίας και της νοτιοανατολικής Θεσσαλίας, περιοχές της χώρας. Ο Συνήγορος ζητεί να νομοθετηθεί όριο και να γίνουν έλεγχοι στο παρεχόμενο νερό και στα τρόφιμα που παράγονται στην περιοχή. Στην επίσημη απάντηση του Συνηγόρου του Πολίτη σε δύο αναφορές που είχαν γίνει από κατοίκους και φορείς της περιοχής των Οινοφύτων για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό και στα αγροτικά προϊόντα που παράγονται στην περιοχή, τονίζεται, ότι:
Η χώρα μας θα πρέπει να ακολουθήσει τη διεθνή πρακτική που έχει ήδη ξεκινήσει σε Καλιφόρνια (στόχος τα 2 μγ/λ.) και Ιταλία (νομικό όριο 5 μγ/λ.), για θέσπιση ανώτατου ορίου εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό και η απαγόρευση παροχής ή κατανάλωσης νερού που περιέχει εξασθενές χρώμιο πάνω από το καθορισμένο όριο. Υπογραμμίζεται μάλιστα ότι «οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση επιτείνει τον υπαρκτό ενδεχόμενο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία». Στην έκθεση υπογραμμίζεται ακόμη η απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Χαλκίδας σύμφωνα με την οποία καθορίζεται όριο 2 μγ/λ. για την περιεκτικότητα εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό της περιοχής των Μεσσαπίων (Εύβοια).
Διαπιστώνεται ότι όλα τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα συνδέουν την κανανάλωση νερού με περιεκτικότητα σε εξασθενές χρώμιο με σοβαρές επιπτώσεις για την ανθρώπινη υγεία.
Χαρακτηρίζεται αντιφατική η πρακτική της πολιτείας να θεσπίζει όρια στα υγρά απόβλητα (30 μγ/λίτρο) και στον ποταμό Ασωπό (3 μγ/λίτρο) άλλα να μην θεσπίζει αντίστοιχα όρια στο πόσιμο νερό το οποίο συνιστά βασικό είδος διατροφής.
Κρίνεται αναγκαία η ανάλυση του παρεχόμενου πόσιμου νερού σε περιοχές του κάμπου της Θήβας και των Οινοφύτων. Σημειώνεται ότι η περιοχή με απόφαση του ΥΠΕΚΑ υδροδοτείται από την ΕΥΔΑΠ ωστόσο υπάρχουν ακόμα, αρκετά χωριά και οικισμοί που υδροδοτούνται από εναλλακτικές γεωτρήσεις. Να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρεται και στην έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, έχει διαπιστωθεί επιστημονικά από το 2007 η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής με εξασθενές χρώμιο.
Γίνεται σαφής αναφορά στις επιπτώσεις της ρύπανσης στην αγροτική παραγωγή και ζητείται από τον ΕΦΕΤ να ενημερώσει την Αρχή για τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών και αναλύσεων σε τρόφιμα που παράγονται στην περιοχή του Ασωπού και της Θήβας. Η Αρχή αναφέρει ότι σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ οι αναλύσεις έχουν ξεκινήσει από το Φεβρουάριο του 2011 και θα ανακοινωθούν προς το τέλος του έτους. Πάντως θα πρέπει να σημειωθεί ότι την ίδια χρονική περίοδο που σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ ξεκίνησαν οι δειγματοληψίες, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (στην αρμοδιότητα του οποίου άνηκε τότε ο ΕΦΕΤ) με δελτίο Τύπου ανέφερε ότι «δεν παρουσιάζονται ιδιαίτερα προβλήματα στα προϊόντα που παράγονται στην περιοχή» στηριζόμενο στην απουσία θεσμοθετημένων ανώτατων ορίων.
Θεσμοθέτηση ορίων
Μόλυνση στον υδροφόρο ορίζοντα
Είναι η πρώτη φορά που μια ανεξάρτητη Αρχή θέτει με απόλυτη σαφήνεια το θέμα της θεσμοθέτησης ορίου. Η απουσία θεσμοθετημένου ορίου λειτούργησε έως τώρα ακόμα και ως «άλλοθι» για τις δημόσιες υπηρεσίες και ειδικά για τα υπουργεία Υγείας και Αγροτικής Ανάπτυξης, αγνοώντας βάσει αυτής της λογικής τα αποτελέσματα των μετρήσεων του ΙΓΜΕ, του Γενικού Χημείου του Κράτους, της Ενωσης Ελλήνων Χημικών και του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών τα οποία από το 2007 διαπιστώνουν την μόλυνση με εξασθενές χρώμιο του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής. Μάλιστα στην αναφορά στο Συνήγορο του Πολίτη, τονίζονται μεταξύ άλλων τα εξής:
Τον Αύγουστο του 2007 από αναλύσεις που διενήργησε το Γενικό Χημείο του Κράτους, αποκαλύφθηκε ότι ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής των Οινοφύτων είναι ρυπασμένος με εξασθενές χρώμιο και άλλα βαρέα μέταλλα.
Ήδη από το 1990 στη μελέτη του Πολυτεχνείου «Υποβάθμιση της ποιότητας των υπόγειων νερών στη βιομηχανική περιοχή Οινοφύτων Βοιωτίας» (υπό Δ.Ξ. Σταυρόπουλο) η ποιότητα των υπόγειων νερών της περιοχής χαρακτηρίζεται «... από μέτρια ως ακατάλληλη για ύδρευση, άρδευση και άλλες βιομηχανικές χρήσεις...».
Τον Οκτώβριο του 2007 η Ένωση Ελλήνων Χημικών με τις «Θέσεις για την επικινδυνότητα παρουσίας εξασθενούς χρωμίου στα υπόγεια νερά» αναφέρει: «Οι περιπτώσεις ύπαρξης υψηλών συγκεντρώσεων ολικού και εξασθενούς χρωμίου αλλά και τα γενικά προβλήματα που διαπιστώνονται, συνιστούν λόγο διακοπής χρήσης του νερού για ανθρώπινη αλλά και οικιακή χρήση. Επίσης επισημαίνεται ότι η χρήση νερού με παρουσία συγκεντρώσεων εξασθενούς χρωμίου για πότισμα καλλιεργειών και θερμοκηπίων, με μεθόδους που δημιουργούν αερολύματα, θα πρέπει να συνοδεύεται από λήψη προστατευτικών μέτρων για αποφυγή εισπνοής του αερολύματος από το προσωπικό που εκτελεί αγροτικές εργασίες και από άλλες ομάδες του πληθυσμού που μπορεί να εκτίθενται σ' αυτό. Επίσης για να διερευνηθούν οι πιθανές φυτοτοξικές επιδράσεις του χρωμίου θα πρέπει να γίνουν διερευνητικές μετρήσεις στο έδαφος των καλλιεργειών».
Το Φεβρουάριο του 2008 το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) με την «Αναγνωριστική Υδρογεωλογική-Υδροχημική Ερευνα ποιοτικής επιβάρυνσης των υπόγειων νερών της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης της Ασωπού ν. Βοιωτίας» υπό τον Π. Γιαννουλόπουλο, χαρακτήρισε τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα ως «υψηλής ρυπαντικής επιδεκτικότητας από ρυπογόνες εστίες και δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή του Ασωπού» (σελ. 65 και εξής), ενώ οι συγκεντρώσεις των ιχνοστοιχείων και των κυρίων ιόντων παραπέμπουν εκτός από αστικές ή αγροτικές και σε βιομηχανικές εστίες ρύπανσης.
Το Φεβρουάριο του 2010 η ελληνική πολιτεία αποδέχθηκε την ύπαρξη και τη σοβαρότητα του προβλήματος της βιομηχανικής ρύπανσης στην περιοχή του Ασωπού, διά στόματος της τότε υπουργού ΠΕΚΑ κ. Μπιρμπίλη. Στις 19-04-2010 σε δελτίο Τύπου αναφερόμενη μεταξύ άλλων και στο αγροτικό ζήτημα εξήγγειλε πως: «Δίνεται η δυνατότητα, με σχετικά μικρή επιβάρυνση λόγω αντλήσεων, τροφοδότησης της περιοχής με αρδευτικό νερό από την Υλίκη. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλίζεται η ποιότητα των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων και θα υποβοηθείται η απορρύπανση των υπόγειων νερών».
Στις 11-02-2011 το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης πήρε θέση αναλύοντας δείγματα αγροτικών προϊόντων της περιοχής και ειδικά από τα Οινόφυτα, το Σχηματάρι και τον Αγιο Θωμά. Και ενώ οι αναλύσεις του υπουργείου συμφωνούν σημαντικά με τα ευρήματα των υπολοίπων για ύπαρξη σε αφύσικα υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων (νικέλιο, χρώμιο, χαλκός, ψευδάργυρος), παραδόξως η πολιτεία γνωματεύει πως τα προϊόντα της περιοχής δεν αποτελούν κανένα κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Κι αυτό με σκεπτικό ότι «δεν έχουν καθοριστεί ανώτατα όρια στα τρόφιμα για τις συγκεκριμένες ουσίες»!
Βιομηχανική ρύπανση
Σύμφωνα, πάντως, με τη δικαστική απόφαση 1158/30-06-2010 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Χαλκίδας, αυτή η θέση του υπουργείου είναι αυθαίρετη και αγνοεί τη νομοθετημένη Αρχή της Προφύλαξης (EK 178/2002, άρθρ. 7 και ΚΥΑ Υ2/2600/01 άρθρ. 4.1, 7.5, 8.3). Δίνεται έτσι το «πράσινο φως» για να συνεχίζεται η έκθεση του πληθυσμού στη βιομηχανική ρύπανση, αποφεύγοντας την επώδυνη και κοστοβόρα λήψη μέτρων για την προστασία των αγροτικών προϊόντων και των καταναλωτών αλλά και την απόδοση του κόστους αποκατάστασης στους ρυπαντές. Με απλά λόγια, αφού επίσημα δεν υπάρχει πρόβλημα τότε δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα το κράτος ούτε να θίξει κανένα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου