Το παραμύθι του μονόδρομου τώρα καταρρέει

Κώστας Βεργόπουλος  

Με τη Γαλλία όλοι πλέον βλέπουν ότι υπάρχει και μια άλλη εναλλακτική λύση. Αυτή που προτεινόταν μέχρι σήμερα ως μοναδική, δεν ήταν λύση. Ηταν παγίδα.

Κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, οι γαλλικές εξελίξεις επηρεάζουν οπωσδήποτε την Ευρώπη, αλλά ακόμη περισσότερο την Ελλάδα. Η χώρα μας είναι πάντα η πρώτη που επηρεάζεται: φαίνεται ότι υπάρχει κάποια κοινότητα πολιτισμικού κύκλου.

Ομως, οι γαλλικές εξελίξεις έχουν πάντα επιπτώσεις σε διεθνή και παγκόσμια κλίμακα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναμένεται άμεσος αντίκτυπος όχι μόνον στις χώρες της λατινικής Ευρώπης, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, αλλά και σε αυτές του βορρά, όπως Ιρλανδία, Ολλανδία κ.λπ. Ακόμη και στη Γερμάνια, οι γαλλικές εξελίξεις βρίσκουν πάντα απήχηση, αν όχι για άλλο λόγο, παρά μόνον λόγω της λειτουργίας του διαβόητου γαλλο-γερμανικού άξονα.
Οι εξελίξεις στον έναν πόλο θέτουν σε δοκιμασία το σύνολο του άξονα, ιδίως σήμερα που ο απολογισμός αυτού του άξονα αποβαίνει αρνητικός σε όλα τα πεδία: όχι μόνον στο οικονομικό, με την επεκτεινόμενη ύφεση και τη μαζική ανεργία, ιδίως των νέων, αλλά επίσης με τις απορρυθμίσεις των κοινωνικών σχέσεων και τη συναφή οπισθοδρόμηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών στον 19ο αιώνα.

Αυτό ακριβώς αναμένεται ότι θα γίνει και τώρα. Το ζήτημα είναι προς ποια κατεύθυνση και σε ποιο βαθμό θα επηρεαστούν οι ευρωπαϊκές χώρες.

Αυτό που έχει σημασία είναι να συμβεί κάτι το εφικτό και γι' αυτό η λαϊκή παρουσία, ώθηση και δυναμική είναι συστατική δύναμη αυτού που σήμερα τεκταίνεται. Αυτό που βλέπω άμεσα είναι η αναθεώρηση του ευρωπαϊκού συμφώνου περί μηδενικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Κυρίως, αυτό θα εμφανιστεί με τη μορφή της «συμπλήρωσης». Δεν θα πουν επιτρέπουμε τα ελλείμματα, αλλά αυτά θα επιτραπεί, λόγω της οξύτητος της κρίσης και του αδιεξόδου, να μηδενίζονται προοδευτικά, σταδιακά και κυρίως μέσω της ανάπτυξης των εθνικών εισοδημάτων σε κάθε χώρα.

Δεύτερον, αυτό που παραμένει εξαιρετικά επείγον και αναγκαίο είναι η πολιτική ανάκαμψης της οικονομίας. Δεν αρκούν πλέον οι «ενέσεις» φθηνού χρήματος, που χορηγείται αποκλειστικά στις τράπεζες, αλλά ήλθε η ώρα για μαζικές δημόσιες επενδύσεις προκειμένου να βγει η οικονομία από την ύφεση, όχι μόνο η γαλλική, αλλά και η γερμανική, όχι μόνο οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου, αλλά και του ευρωπαϊκού βορρά. Γιατί τώρα όλοι έχουν αυτοπαγιδευτεί στον κανόνα των μηδενικών ελλειμμάτων, που αποτελεί την κύρια αιτία της σημερινής ύφεσης. Η συνταγή αυτή έχει εις βάρος της το ότι ήδη εφαρμόζεται και ότι έχει ήδη αποτύχει. Χρειάζεται μια διαφορετική κατεύθυνση. Αυτό λέει ουσιαστικά ο Ολάντ. Είναι ανάγκη να προστεθεί το σκέλος της ανάπτυξης, πράγμα που αναγνώρισε και ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας.

Στην Ελλάδα επιπλέον δεν υπάρχει σχηματισμένη ενιαία αντιπολίτευση, όπως συμβαίνει στη Γαλλία και γι' αυτό θα αναδειχθούν μοιραία πολλές δυνάμεις, από αυτές που έχουν αντιταχθεί στο Μνημόνιο. Θα αυξηθούν οι ψήφοι διαμαρτυρίας, οργής και απόγνωσης και θα μειωθούν οι ψήφοι προσχώρησης προς τα κυβερνητικά κόμματα. Ωστόσο, είναι λάθος να κατανοείται αυτή η εξέλιξη ως απλή συνέπεια των γαλλικών εκλογών. Η ελληνική πραγματικότητα θα καθορίσει αυτή την πορεία και εφόσον είναι παρεμφερής με την αντίστοιχη γαλλική, το συμπέρασμα θα είναι ότι οι δυο χώρες αντιμετωπίζουν παρόμοιο οικονομικό, κοινωνικό και βιοτικό αδιέξοδο. Με τη Γαλλία, όλοι θα δουν ότι υπάρχει και μια άλλη εναλλακτική λύση και ότι αυτή που μέχρι τώρα προτεινόταν ως «μοναδική» δήθεν «λύση», αυτή δεν ήταν καν λύση, αλλά παγίδα. Ακόμη μια φορά, το παραμύθι του δήθεν «μονόδρομου» σήμερα καταρρέει. Και η κατάρρευσή του, μετά την οικονομία, επικυρώνεται πολιτικά και κοινωνικά με τις λαϊκές ετυμηγορίες. Κάποιοι ανησυχούν για το διαγραφόμενο αδιέξοδο της δημοκρατίας, ωστόσο, θα έπρεπε επίσης να ανησυχούν τουλάχιστον εξίσου, αν όχι περισσότερο, για το αδιέξοδο της οικονομίας, στο οποίο την έχουν φέρει οι μέχρι σήμερα αποτυχημένες επιλογές τους.

Ηλθε η ώρα για μαζικές δημόσιες επενδύσεις προκειμένου να βγει η οικονομία από την ύφεση

Ο Κώστας Βεργόπουλος είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII

Εθνος