«Η πρόοδος των ιθαγενών»

Όχι στις «αρπαχτές» εις βάρος του περιβάλλοντος, του τόπου και των κατοίκων του

Οι διαμαρτυρίες περί ανεμογεννητριών δεν είναι ούτε υπερβολικές, ούτε αδικαιολόγητες. Πρόκειται για αντικειμενικά προβλήματα που αντιμετώπισαν οι «πράσινοι επενδυτές» ακόμη και σε χώρες όπως η Σουηδία και η Ολλανδία. Οι κοινωνίες ορθώς στράφηκαν κατά των εφιαλτικών συνεπειών του άνθρακα, μήπως όμως η σωτηρία διέξοδος στην κρίση, είναι στην πραγματικότητα μια παγίδα, όπως τότε που μας έταζαν ανάπτυξη αλλά εννοούσαν χρεοκοπία; Το φυσικό τοπίο είναι άγρια λεηλατημένο. Καμένα δάση παντού, άναρχη αυθάδης δόμηση σε λόφους και ακτογραμμές, τοξικές χωματερές, πετσοκομμένο αστικό πράσινο, νταμάρια, γιγάντιοι άχρηστοι αυτοκινητόδρομοι ήταν μέχρι σήμερα το καρότο της ανάπτυξης. Η ανάπτυξη δεν ήρθε, θρονιάστηκε όμως για τα καλά το αντίθετό της.

Σήμερα μας παραμυθιάζουν για την πράσινη ανάπτυξη η οποία είναι πρόοδος και ευημερία. Θα δώσουν μειωμένα τιμολόγια ρεύματος σε νέα ζευγάρια με δύο ή περισσότερα παιδιά; Μήπως θα οργανώσουν δενδροφύτευση στα καμένα βουνά; Θα μας βοηθήσουν να μη χάνονται όγκοι νερού στη θάλασσα; Θα σώσουν τα παιδιά μας απ’ τον υδράργυρο; Θα μειώσουν τους ρύπους; Θα δώσουν αποτελεσματική λύση στο θέμα των χωματερών, όπου τοξικές ουσίες περνούν στον υδροφόρο ορίζοντα;

Μπορεί όλοι εκείνοι που αντιστέκονται να είναι ονειροπόλοι θαυμαστές της υπανάπτυξης. Ας δούμε λοιπόν τι λέει ο καθηγητής Wolsink, απ’ το πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, με πλήθος δημοσιευμένων εργασιών στο ερευνητικό πεδίο. Τα ακόλουθα αποσπάσματα προέρχονται από το διεθνές επιστημονικό περιοδικό με τίτλο: «Land Use Policy». Ο τίτλος του άρθρου «Near-shore wind power – Protected seascapes, environmentalists’ attitudes, and the technocratic planning perspective». Σε υποκειμενική απόδοση μεταφράζω τα εξής:

«Η αποδοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περιστρέφεται γύρω από δύο θέματα κλειδιά: α) τη βούληση της κοινωνίας για επένδυση […] β) πώς η κοινωνία, υπό δεδομένες συνθήκες αντιμετωπίζει μη – ενεργειακά θέματα της επένδυσης και αποδέχεται αποφάσεις για τις εγκαταστάσεις των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτά τα θέματα ποικίλουν. Όσον αφορά τις ανεμογεννήτριες το πιο σημαντικό θέμα είναι η τοποθεσία εγκατάστασης. Η περιβαλλοντική ποιότητα της τοποθεσίας και η νέα διαμόρφωση του τοπίου όπως προκύπτει από την εγκατάσταση. […] είναι κυρίως η ποιότητα του τοπίου η οποία καθορίζει την αποδοχή των ανεμογεννητριών.» Όπου κι αν γυρίσεις θα βλέπεις τουρμπίνες. Οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές και δεν αφορούν μόνο την αισθητική ή την υποκειμενική αντίληψη, ως γνωστόν στα οικοσυστήματα οι αντιδράσεις είναι αλυσιδωτές. Συνέχεια:

«η κοινωνική αποδοχή συχνά θεωρείται δεδομένη στη βάση της νοοτροπίας ότι ο πληθυσμός υποστηρίζει την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, η έρευνα έχει επανειλημμένα καταδείξει την πολυπλοκότητα των θεμάτων αποδοχής σε λειτουργικό επίπεδο […]. Η τάση να παραμελούνται αυτά τα θέματα και ο περιορισμός να εφαρμόζονται πολιτικές ανανεώσιμης ενέργειας για να ξεπεραστούν προβλήματα, σημαδεύουν το χαμηλό επίπεδο κοινωνικο – πολιτικής αποδοχής των ανανεώσιμων πηγών. Στην προσπάθεια εγκατάστασης ανεμογεννητριών οι επενδυτές έχουν αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια σε κοινωνικό επίπεδο.»

Στη Σουηδία, στην Ολλανδία οι αντιρρήσεις προέρχονται πάλι από παράξενους και υπερευαίσθητους; Ο Καστοριάδης που αρρώστησε για να μην πάνε στην Τήνο οι α/γ, ήταν υπερευαίσθητος; Η αποσιωπημένη αλήθεια λέει ότι τις εξώθησαν στη θάλασσα λόγω των κοινωνικών αντιδράσεων. Ο Ολλανδός τεχνοκράτης το σημειώνει ξεκάθαρα.

«Τα περιβαλλοντικά εμπόδια κατασκευής αιολικών πάρκων θα μπορούσαν να αποφευχθούν, επιλέγοντας τη λύση εγκαταστάσεων στη θάλασσα, κάτι το οποίο προτείνεται πολύ συχνά.»

Το συγκεκριμένο επιχείρημα διαπιστώνεται και σ’ άλλες μελέτες. Όπως π.χ. σ’ αυτήν του επιστημονικού περιοδικού «Energy Policy», στο οποίο θα αναφερθώ την επόμενη φορά. Θα πρότεινα στους αρμόδιους να μελετήσουν τη βιβλιογραφία πριν προχωρήσουν σε αποφάσεις.

Το θέμα έχει μια ακόμη πτυχή. Η ελληνική πολιτεία μας έχει εγκαταλείψει εδώ και πολλά χρόνια. Το νιώθουμε στον τρόπο που ταξιδεύουμε, στην ποιότητα των υπηρεσιών, στο γεγονός ότι εκβιαστικά πληρώνουμε χρυσό το αεροπορικό εισιτήριο, στη νοσοκομειακή περίθαλψη, στην παρεχόμενη εκπαίδευση κλπ. Η λίστα είναι ατελείωτη. Από τον πακτωλό των ευρωπαϊκών κονδυλίων πείτε μου μια παραγωγική, ουσιαστική επένδυση η οποία να δημιούργησε μόνιμες θέσεις εργασίας, να προσέλκυσε νέους ανθρώπους και γενικότερα να ωφέλησε το νησί. Εγώ δεν ξέρω καμία, τουλάχιστον ολοκληρωμένη, γιατί ρετάλια και κωμωδίες ζήσαμε…

Τα χωριά μας ερημώνουν, σε λίγα χρόνια θα είναι εντελώς ακατοίκητα. Θυμήθηκαν τους ιθαγενείς των χωριών, τώρα που τους χρειάζονται, για το… καλό τους; Αν κοιτάζει ο καθένας μόνο το χωράφι του, θα ‘ρθει μια μέρα που θα πηγαίνουμε εκδρομή το παιδί μας σε εμπορικό έκτρωμα τύπου Mall. Τα γεράκια θα είναι πλαστικά, τα δέντρα σε γλάστρες, τα κελαηδίσματα των πουλιών θα παίζουν από cd και το βουνό, όπως φαινόταν κάποτε, θα εικονίζεται στο φως του κομπιούτερ. Το ψηφιακό θα δείχνει το άλλοτε φυσικό τοπίο, το δε φυσικό θα είναι κάτι άλλο.

Η μετάλλαξη των εννοιών στο αντίθετό τους είναι συνηθισμένη στην εποχή μας: τα αντικοινωνικά πολιτικά κόμματα, ο ανθυγιεινός αθλητισμός, η ψυχαναγκαστική μόρφωση, τα τοξικά τρόφιμα. Το περιβάλλον έχει μπει από καιρό στο στόχαστρο.

Τέρμα τα ψέματα – Ναι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όχι στην αρπαχτή εις βάρος του περιβάλλοντος, του τόπου και των κατοίκων του

του πανεπιστημιακού Βαγγέλη Μεννή Δρ. Αξιοπιστίας Ναυτιλιακών Συστημάτων