«Ο ταξιδευτής της ποίησης»

Οδυσσέας Ελύτης: Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την γέννηση ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και λογοτέχνες του Οδυσσέα Ελύτη που συνεχίζει μέχρι και σήμερα να μας ταξιδεύει με τα λογοτεχνικά του κείμενα και να συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης.

Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης σε μία ιδιαίτερα ευκατάστατη οικογένεια με σαφή...

..πολιτικό προσανατολισμό. Το πραγματικό του όνομα ήταν Οδυσσέας Αλεπουδέλλης και ήταν ο Βενιαμίν της οικογένειας έχοντας άλλα πέντε μεγαλύτερα αδέρφια. Ο πατέρας του Παναγιώτης Αλεπουδέλλης καταγόταν από την Λέσβο όπως και η μητέρα του Μαρία Βρανά αλλά είχε ανοίξει εργοστάσιο σαπωνοποιίας στην Κρήτη το 1895 οπότε και εγκαταστάθηκε μόνιμα με την οικογένειά του, ενώ ήταν και προσωπικός φίλος και υποστηρικτής του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Το 1914 η οικογένεια έρχεται στην Αθήνα καθώς μεταφέρουν το εργοστάσιο στον Πειραιά. Ο Ελύτης ξεκινάει το σχολείο στο ιδιωτικό Δ. Ν. Μακρή όπου θα παραμείνει για τα επόμενα 7 μαθητικά του χρόνια και θα έχει την τύχη να μαθητεύσει δίπλα σε μεγάλους έλληνες δασκάλους όπως ο , Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος και ο Ι.Θ. Κακριδής. Το 1920 μετά την πτώση του Βενιζέλου η οικογένεια υφίσταται εκδιώξεις λόγω πολιτικών φρονημάτων και το 1924 εφόσον τα πράγματα ηρεμούν ο νεαρός Ελύτης εγγράφεται στο Γ’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών και συνεργάζεται σε ηλικία μόλις 13 ετών με το περιοδικό ‘Η Διάπλασις των Παίδων’, κάνοντας χρήση ψευδωνύμων.

Το 1928 πέρνει το απολυτήριό του και ύστερα από υποδείξεις των γονιών του ξεκινάει προετοιμασία για να δώσει εξετάσεις στο Χημικό τμήμα. Ποτέ όμως η χημεία δεν θα τον κερδίσει. Μάλιστα το 1930 παρατάει τις σπουδές στη Χημεία και εγγράφεται στη Νομική Αθηνών, όπου βρίσκει το περιβάλλον που του ταιριάζει. Όταν το 1933 ιδρύεται η Ιδεοκρατική Φιλοσοφική Ομάδα στο πανεπιστήμιο με συμμετοχή σημαντικών ονομάτων όπως ο Π. Κανελλόπουλος και ο Κ. Τσάτσος, ο Ελύτης εκπροσωπεί τους φοιτητές συμμετέχοντας στα ‘Συμπόσια του Σαββάτου’ που διοργάνωνε η ομάδα.

Ο Ελύτης ήταν ένα ιδιαίτερο παιδί. Ανήσυχος ναι μεν στο πνεύμα αλλά δραστήριος και στο σώμα καθώς λάτρευε την ορειβασία και τον αθλητισμό, παρά το γεγονός ότι η υγεία του δεν του επέτρεπε πάντα να συμμετέχει όσο επιθυμούσε. Ανάμεσα στα γεγονότα που σημάδεψαν την ζωή του ήταν και ο χαμός της αδερφής του Μυρσίνης το 1918 όταν ο ίδιος ήταν μόλις 7 ετών.

Το 1934 γράφει τα «Πρώτα Ποιήματα» και εκείνη την εποχή γνωρίζει τον πιο στενό του μετέπειτα φίλο Ανδρέα Εμπειρίκο με τον οποίο συμπορεύονται λογοτεχνικά. Τότε μάλιστα ο Ελύτης δέχεται να δημοσιεύσει στα «Νέα Γράμματα» ποιήματά του και έτσι γεννιέται και το ψευδώνυμο με το οποίο έγινε γνωστός στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ανάμεσα στους φίλους του ανήκουν ο Νίκος Γκάτσος, ο Μάνος Χατζιδάκης και ο Μίκης Θεοδωράκης.

Το 1940 ο Ελύτης, κατατάσσεται ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου Α’ Σώματος Στρατού και πολεμάει ενάντια στους εχθρούς της χώρας. Η προσβολή του ωστόσο από κοιλιακό τύφο θα τον απομακρύνει από τα πεδία μαχών και θα του επιτρέψει να πολεμήσει με την πένα του, γράφοντας και ένα από τα αριστουργήματά του το «Άσμα Ηρωϊκό και Πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας».

Το 1948 ο Ελύτης μετά τον πόλεμο ταξιδεύει στο Παρίσι και παρακολουθεί μαθήματα φιλοσοφίας ενώ γνωρίζει μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Αντρέ Μπρετόν, ο Αλμπέρ Καμύ και ο Πωλ Ελυάρ, ενώ υπήρξε και ιδρυτικό μελος της Association Internationale Critiques d’ Art.

Η επιστροφή στην Ελλάδα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’50 μόνο αξιώσεις επιφυλάσσει για τον μεγάλο έλληνα λογοτέχνη. Περνάει από σημαντικές θέσεις όπως εκείνη του Διευθυντή Προγράμματος της Ε.Ι.Ρ. καθώς και μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτισμού, ενώ το 1959 δημοσιεύεται το Άξιον Εστί με το οποίο κερδίζει και το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το οποίο μελοποιείται από τον Μίκη Θεοδωράκη το 1964.

Ταξίδια σε ΗΠΑ, Ιταλία, Βουλγαρία και Ρωσία ακολουθούν τα επόμενα χρόνια ενώ μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου απέχει από τη δημοσιότητα και περνάει το μεγαλύτερο διάστημα της διακτορίας στο Παρίσι, ενώ επιστρέφει το 1971, χωρίς να δεχτεί ποτέ να τιμηθεί από την Χούντα σε ένδειξη αντίστασης.

Η απομονή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Ακαδημία δεν αργεί να έρθει το 1979 ρίχνοντας επάνω του τα διεθνή φώτα δημοσιότητας.

Ο Ελύτης αποτέλεσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της γενιάς του ’30 συνδυάζοντας την ελληνική παράδοση με τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό και το κίνημα του υπερρεαλισμού δημιουργώντας το δικό του ιδιαίτερο ποιητικό τρόπο γραφής που τον έκανε τόσο ξεχωριστό και τόσο πολύτιμο.

Ανάμεσα στα έργα του περιλαμβάνονται πλήθος μεταφράσεων ποιητικών και θεατρικών έργων από τις συνεγασίες του με το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Τέχνης και μεγάλα έργα από το Άξιον Εστί μέχρι τους Προσανατολισμούς τον Ήλιο τον Πρώτο, τη Μαρία Νεφέλη και το Μονόγραμμα.

Ο Ελύτης άφησε την τελευταία του πνοή στις 18 Μαρτίου του 1996, ύστερα από ανακοπή καρδιάς που υπέστει στο σπίτι του στο Κολωνάκι.